Port

Hoewel tegenwoordig overal ter wereld versterkte wijn wordt geproduceerd, sterk lijkend op port, waarbij Australië en Zuid-Afrika de grootsten zijn, mag in de Europese Unie alleen het product uit Portugal het label ‘port’ dragen.

De geschiedenis van Port

De naam port is afgeleid van de havenstad Porto. In de 13e en 14e eeuw werd al wijn geëxporteerd vanuit Portugal naar Engeland. Toen de Engelsen in onvrede leefden met het toen al op grote schaal wijnproducerende land Frankrijk, zochten de Engelsen wijn uit andere. Om de Portugese wijn tijdens de lange zeereis goed te houden, werd aan het einde van de bereiding wat brandewijn toegevoegd. Eind 18e eeuw ging men ertoe over de gisting te stoppen door toevoeging van wijnalcohol, zodat niet alle suikers omgezet worden in alcohol en de zoete smaak behouden bleef. (de mutage techniek) Door het toevoegen van alcohol werd het alcoholpercentage hoger; tussen de 19-22%.

Geografie van port

De Dourovallei ligt aan de bovenloop van de rivier de Douro in het noordoosten van Portugal. Deze vallei is ingedeeld in verschillende wijngaarden, de quinta’s. Een quinta heeft in deze vallei veelal de functie van duiventeelt. Veel wijngaarden verbouwen druiven voor port-wijnhuizen in Porto en Vila Nova de Gaia. Een klein aantal daarvan maakt hun eigen port. Deze worden Single Quinta Port genoemd. De wijngaarden zijn terrasvormig –soms heel steil- aangelegd op de flanken van de vallei. In 2001 is deze streek is door UNESCO werelderfgoed uitgeroepen. De classificatie port-wijngaarden rangschikt de 26.000 hectare wijngaarden, waarop druiven voor de productie van port mogen worden verbouwd.

Gebruikte druiven bij Port

Bekende druifvariëteiten voor de aanmaak van port zijn:
Touriga Nacional
Tinta Roriz
Tinta Barroca
Tinta Cão
Tinta Francisca
Tinto Rouro
Bastardo
Donzelinho Tinto
Mourisco
Malvasia Fina (gebruikt voor witte port).

Productie van Port

Als de druiven arriveren uit de wijngaard wordt er gekozen voor niet of gedeeltelijk ontstelen. De druiven moeten op dezelfde dag te worden geoogst. Het treden in lagares (lage stenen troggen van graniet) wordt vandaag de dag nog steeds gehanteerd, naast moderne vinificatiesystemen. Dit ouderwetse ritueel is een zware klus die na de oogst in de avonduren plaats vindt. Tegenwoordig zijn er ook machines die het werk van de treders (de menselijke voeten) overnemen.
Door de druk van het treden breekt de celwand en geeft zo zijn smaak en kleur af wat bij portwijn meer dan essentieel is. Na een dag of twee ontstaat de alcoholische gisting, waardoor de schilletjes een deken (manta) bovenop de massa creëren. Dit geeft een beschermende laag die contact met zuurstof tegenhoudt. De manta wordt regelmatig ondergedompeld om de extractie zo vol mogelijk te krijgen.
Als de most na analyse goed is en naar wens van de wijnmaker, kan de brandewijn (aguardente) worden toegevoegd. Hierdoor stopt de gisting en kan de wijn vanaf onderop uit de lagaras in het vat gedaan worden. Dit vat bestaat uit 1/5 wijnalcohol dat wordt aangevuld met de portwijn en hierdoor een alcoholpercentage krijgt van 19% tot 20%.

Ruby

De Ruby port komt het meeste voor. Deze relatief jonge portsoort is 2 tot 3 jaar opgeslagen geweest op het vat. Meestal zijn dit roestvaststalen tanks of betonnen bakken. In sommige gevallen wordt gerijpt op eikenhouten vaten. Ruby port wordt geblend (samengesteld) door menging van druiven van meerdere druivensoorten, jaargangen en wijngaarden.
Bij rode port is de mate van rijping belangrijk; meer zuurstof verandert de kleur en het aroma van de wijn. Rijpt de port in houten cuves (vaten) of in grote cuves dan vindt er dus meer oxidatie plaats. Is de port relatief jong dan is de port donkerrood van kleur (‘ruby’). Heeft de port veel langer op hout gelegen waardoor die meer contact heeft gehad met zuurstof dan krijgt de port een lichtere, oranjeachtige kleur (‘tawny’).

Ruby Reserva

De reserva ligt tussen de drie en vijf jaar op vat en heeft een aromatischer, fruitiger en complexere structuur.

Tawny Port

De Tawny Port is een blend van ports uit verschillende oogstjaren, genoemd naar de taankleur, die ontstaat doordat de wijn meerdere jaren op vat rijpt, zodat hij iets kan oxideren. De tawny port is lichter van kleur en zachter van smaak dan de ruby`, omdat deze langer op hout heeft gelegen, meestal 3 jaar. De Tawny reserva ligt tussen de 5 en 7 jaar op vat en heeft een aromatischer, fruitiger en complexere structuur.

Aged Tawny Port

De beste tawny’s blijven langer op hout liggen. Bij de Aged Tawny staat op de fles het aantal jaren dat de port in vaten heeft gerijpt, waardoor de typische tawny-kleur ontstaat. Omdat het hier om een mengeling van ports gaat, betreft de leeftijd die op de fles staat vermeld, de gemiddelde leeftijd van de blend. Voor het gebruik van de leeftijdaanduiding is toestemming nodig van het Instituto dos Vinhos Douro e Porto.

Crusted port

Deze port wordt samengesteld uit port van 3 tot 4 jaar op hout gerijpte port uit meerdere jaargangen. Deze wordt vervolgens ongefilterd gebotteld, waardoor zich een bezinksel, een ‘crust’ vormt. De port moet net als de vintage port gedecanteerd worden voor hij voor consumptie geschikt is. Deze portsoort wordt ook wel de ‘poor man´s’ vintage port genoemd.

Vintage port

Deze port is van de hoogste kwaliteit, gemaakt van de oogst van 1 jaar uit de beste wijngaarden. Alleen na strenge keuring van het Instituto dos Vinhos Douro e Porto en afgifte van dit kwaliteitsstempel mag de port deze naam dragen. Gemiddeld zo’n 3 maal per decennium wordt de druivenoogst zo goed bevonden dat dat specifieke jaar door de IVDP (Instituto dos Vinhos do Douro e do Porto) tot vintage portjaar wordt verklaard. Ieder porthuis is vrij om, ook in niet benoemde vintagejaren, port aan te bieden aan de IVDP om te laten testen. Wanneer deze aan de strenge kwalificaties voldoet kan het zijn dat dit porthuis voor deze wijn ook het label vintage port mag gebruiken. Veelal gaat het hier om een zogenaamde Single Quinta Vintage Port. De wijn voor de vintage port wordt jong gebotteld , zodanig dat ze verder op fles kunnen rijpen en een depot/droesem vormen in de fles, soms wel 40 jaar. Op het etiket staat behalve ‘Vintage’ ook de jaargang. Hoe langer de fles rijpt, des te zachter de smaak.

De vintagejaren

Onderstaande jaartallen zijn de algemene declared vintage portjaren van de afgelopen 60 jaar: 2011, 2009, 2008, 2007, 2003, 2000, 1997, 1994, 1992, 1991, 1989, 1987, 1985, 1983, 1982, 1980, 1978, 1977, 1975, 1970, 1966, 1963, 1960, 1958, 1955, 1950, 1948, 1947, 1945.

De drinktemperatuur is circa 18 °C. Vanwege het relatief lage tanninegehalte van vintage port oxideert deze relatief snel. In de praktijk betekent dit dat vintage port binnen 48 uur gedronken dient te worden, waarna de kwaliteit merkbaar minder wordt. Omdat vintage port zeer lang bewaard kan worden, kan het voorkomen dat de kurk in zeer slechte staat verkeert. Om toch de port goed open te kunnen maken, is er een methode ontwikkeld met behulp van een zogenaamde porttang. De tang wordt verhit totdat deze roodgloeiend is. Vervolgens wordt de tang enige tijd om de hals (onder de kurk) geklemd om deze hals vervolgens te koelen met een zeer koude natte doek. De hals breekt dan op de plaats van de verhitting.

Late bottled vintage(LBV)

Late bottled vintage is een blend van ports uit hetzelfde jaar. Op het etiket moet altijd het oogstjaar en het jaar van botteling vermeld staan. De LBV Port rijpt, vóór botteling, in eikenhouten vaten tussen 4 en 6. De meesten van deze LBV’s zijn hierna rijp om te worden gedronken.

Single Quinta Vintage Port

De Single Quinta Vintage Port is een vintage port, die van één enkele wijngaard afkomstig is. De wijngaard moet op de fles vermeld staan. Deze Single Quinta Vintage Ports kunnen in jaren voorkomen die niet als vintage-jaren gezien worden. Ook hier vermeldt het etiket het oogstjaar en het jaar van botteling.

Colheita port

Deze port bestaat uit de oogst van één enkel jaar. Het woord ‘colheita’ betekent oogstjaar. Hij moet minstens 7 jaar in een houten vat gerijpt hebben. Hij is tawny van kleur en is na botteling meteen klaar om gedronken te worden. Het oogstjaar en het aantal jaren dat de port in het vat gerijpt heeft worden op de fles vermeld. Colheita's worden gezien als tawny's van hoge kwaliteit.

Garrafeira port

De Garrafeiraport is eveneens een mengeling van ports van één enkel jaar. De Garrafeira wordt wel eens ‘de brug tussen de tawny en de vintage’ genoemd. Na een korte rijpingsperiode in houten vaten wordt de wijn overgebracht in grote glazen vaten, waarin de wijn gedurende 20, 30 tot 40 jaar traag verder rijpt. In de loop der jaren vormt zich een bezinksel dat decanteren nodig maakt voordat de port wordt gebotteld. De port rijpt verder in de fles.

Blanco port

Witte port wordt uitsluitend gemaakt van witte druiven en heeft drie jaar op vat gelegen. De smaak varieert van extra droog tot heel zoet. De reserva branco heeft minstens 7 jaar op vat gelegen, is goud van kleur en complex van smaak. Witte port wordt in Portugal vaak gedronken als een mix met 1/3 witte port, 2/3 tonic en een schijfje citroen.

Rosé port

Rosé port is pas sinds 21 mei 2009 wettelijk erkend als officiële portsoort. In tegenstelling tot de andere typen port is de rosé port niet hout gelagerd en daardoor iets levendiger, frisser en fruitiger van stijl.

Het schenken van port

Het is aan te bevelen om de port zo te decanteren dat het bezinksel achterblijft in de fles, alvorens te serveren. Een typisch Portugees gebruik is om, na het decanteren van een fles vintage port de fles weer te vullen met een beduidend minder rijke ruby port. Deze port zal op deze manier ook meer 'body' krijgen. Het bijzondere karakter van vintage port vereist voorafgaand aan het drinken een zorgvuldige behandeling. De fles dient voor het openen minstens 24 uur rechtop te hebben gestaan, om zeker te zijn dat het depot op de bodem van de fles is neergeslagen. Decanteren in een karaf dient een aantal uren voor consumptie te gebeuren waarbij een hoeveelheid van één tot twee glazen in de fles moet achterblijven om zeker te zijn dat geen depot met de wijn meekomt. De tijdsduur van decanteren neemt af naarmate de Port langer heeft gerijpt.

Leeftijd:
7 jaar of jonger: 10 - 12 uur
8 - 15 jaar oud : 8 - 10 uur
16 - 25 jaar oud: 6 - 8 uur
26 - 35 jaar oud: 4 - 6 uur
36 - 45 jaar oud: 3 - 5 uur
46 - 60 jaar oud: 2 - 3 uur
60 jaar en ouder: 1 - 3 uur

Port Tasting Collection

Ben je enthousiast geworden en wil je de lekkerste Port proeven? Bestel dan een Port Tasting Collection, Probeer ze allemaal en ontdek welke Port jij het lekkerst vindt!